تبریز، شهر پر آوازه و تاریخی در شمال غربی ایران، همچون نگینی درخشان در دشتهای آذربایجان شرقی میدرخشد. این شهر با تاریخ پر بار و کهن خود، در دل هر کوچه و خیابانش قصه هایی نهته دارد که روایتگر گذشته ای سرشار از فرهنگ و تمدن هستند.
تبریز یکی از مهمترین مراکز فرهنگی، صنعتی و اقتصادی ایران به شمار میرود، با مردمان خونگرم و مهمان نوازش همیشه پذیرای عاشقان تاریخ و زیبایی بوده است.
تبریز در دامنه کوه های سهند، این آتشفشان خاموش و پر صلابت، آرامیده است. این موقعیت جغرافیایی به تبریز آب و هوایی معتدل و کوهستانی بخشیده، که در تابستان ها از نسیم های دل انگیز و در زمستانها از برفهای سپید برخوردار است.
رودخانه تلخه رود، همچون رگ حیاتی، از کنار این شهر میگذرد و به زندگی و سرسبزی آن طراوت میبخشد.
تبریز؛ گذرگاه تاریخ پر شکوه
تاریخ تبریز آمیخته با افسانه ها و حکایت های دیرینه است؛ برخی آن را به دوره ساسانیان نسبت می دهند و برخی به دوره پیش از اسلام. این شهر در قرون مختلف، مرکز حکومت ها و پایتخت امپراتوری های بزرگ همچون ایلخانیان و صفویان بوده است.
تبریز در دوره های تاریخی گوناگون، نه تنها به عنون مرکز سیاسی و اقتصادی، بلکه به عنوان قلب تپنده فرهنگ و هنر نیز مطرح بوده و میزبان هنرمندان، شاعران و دانشمندانی همچون شمس تبریزی و مولانا شده است.
فرهنگ اصیل و گویش آذری
مردمان تبریز، با گویش شیرین آذری خود، یاد آور لطافت و مهربانی خطه آذربایجان هستند. فرهنگ غنی آذری، با موسیقی های دل انگیز عاشیقی و رقص های پر شور قایتاغی، همچنان در زندگی روزمره مردمان این دیار جاری است.
این شهر کهن با حافظه ای عمیق از سنت ها و آداب و رسوم، همچنان اصالت خود را حفظ کرده و هم چنان با پذیرش نو آوری ها، چهره ای مدرن نیز به خود گرفته است.
تبریز؛ قطب اقتصادی شمال غرب
تبریز علاوه بر تاریخ و فرهنگ خود، به عنوان قطب صنعتی و اقتصادی ایران نیز شناخته می شود. کارخانه ها و واحد های تولیدی در این شهر، نقشی اساسی در اقتصاد کشور ایجاد می کند. همچون، بازار تبریز ؛ این میراث ارزشمند جهانی، یکی از بزرگترین و قدیمی ترین بازار های سرپوشیده جهان به شمار می آید.
در دل این بازار پر پیچ و خم، حجره حجره ها و تیمچه هایی وجود دارد که هر یک قصعه های از رونق اقتصادی و هنرمندی مردمان این دیار در گذشته را روایت می کند.
صدای چکش زرگران، عطر ادویههای شرقی و زمزمه فروشندگان، فضایی جادویی را در این بازار به وجود آورده است که روح هر بازدید کنندهای را تسخیر میکند.
اما آنچه تبریز را برای بسیاری از گردشگران و ماجراجویان جذاب میکند، طبیعت بکر و دیدنی آن است. از پارک ائل گلی گرفته تا روستا کندوان که در قسمت غربی سهند قرار گرفته است.هر نقطه از این دیار زیبا میتواند تماشاگران را محسور خود کند.
میدان ساعت تبریز
میدان ساعت تبریز، یکی از نمادهای جاودان این شهر کهن، همچون نگینی در قلب تبریز میدرخشد. این میدان که با نام میدان شهرداری نیز شناخته میشود در مرکز شهر تبریز قرار دارد و در طول دههها، شاهد گذر زمان و تحولات بسیاری بوده است.
در این میدان برج بلند و با شکوهی قرار دارد که ساعت بزرگی بر آن فراز آن نصب شده و صدای زنگهای آن همچون آهنگ زمان در کوچه ها و خیابان های اطراف طنین انداز میشود.
برج ساعت تبریز که در اوایل دهه 1300 خورشیدی در دوران پهلوی اول ساخته شد، به سبک معماری نئوکلاسیک اروپایی طراحی شده است. ساختمان شهرداری تبریز که برج ساعت بر فراز آن قرار دارد ، خود به یکی از آثار شاخص معماری و از بناهای تاریخی و فرهنگی این شهر تبدیل شده است.
این بنا با سنگهای محکم و نمای با شکوهش، همچون دژی استوار در قلب شهر خود نمایی میکند و در نگاه هر رهگذری، عظمت و زیباییاش را به نمایش میگذارد.
گنجینه تاریخ و هنر تبریز
موزه آذربایجان تبریز یکی از مهمترین موزههای ایران و شهر تبریز است که در میدان ساعت این شهر واقع شده و در سال 1341 هجری شمسی تاسیس شده است.
این موزه دارای مجموعه غنی از آثار باستانی، تاریخی، هنری و فرهنگی است و از جمله مکانهای مهم تبریز به شمار میرود.
بخشها و آثار موزه آذربایجان
این موزه شامل سه طبقه اصلی است که هر کدام آثار خاص خود را به نمایش میگذارد:
طبقه اول آثار باستان شناسی و تاریخی
این بخش شامل مجموعهای از آثار باستانی بیش از تاریخ، دوران هخامنشی، اشکانی و ساسانی است. ظروف سفالی، ابزار های سنگی، زیور آلات و مجسمههای کهن از جمله آثار قابل مشاهده در این طبقه است.
طبقه دوم؛ هنر اسلامی و اشیاء قاجاری
این طبقه شامل آثار هنری و فرهنگی دوران اسلامی، از جمله کتیبهها، نسخ خطی، اشیای فلزی و سفالی و زیور آلات دوره قاجار است . از دیگر جذابیتهای این بخش می توان به کلکسیون سکههای تاریخی ایران اشاره کرد.
زیر زمین ؛ مجسمهها و آثار هنری
این بخش اختصاصی به مجسمههای ساخته شده توسط مجسمه ساز معروف، احمد حسینی دارد. این مجسمهها زندگی، رنج و درد انسانها را به تصویر میکشند و تاثیر گذار و تفکر انگیز هستند.
امکانات و بخشهای جانبی موزه آذربایجان
موزه آذربایجان دارای کتابخانهای غنی و پژوهشکدهای است که منابع و اطلاعات گستردهای در زمینه تاریخ، باستان شناسی و فرنگ ارائه می کند. علاوه بر آن کارگاههای آموزشی و نمایشگاه های موقت نیز در این موزه برگزار می شود.
ساعت بازدید و آدرس:
آدرس تبریز، میدان ساعت
ساعات بازدید: معمولا از 9 صبح تا 5 عصر( در روزهای تعطیل رمسی بهتر است پیش از مراجعه وضعیت باز بودن موزه را بررسی کنید)
بازید از موزه آذربایجان برای علاقه مندان به تاریخ و فرهنگ ایران تجربه ای ارزشمند خواهد بود.
شگفتی فیروزهای تبریز
مسجد کبود، گوهر آبی رنگ تبریز، از دل تاریخ و هنر برخاسته و همچون فیروزهای درخشان در قلب این شهر جا خوش کرده است. کاشی های لاجوردی و فیروزه ای آن گویی آسمان را به زمین پیوند داده اند و هر رهگذری را مسحور می کنند.
گنبد بلندش با نقش و نگارهای پیچیده و اسرار آمیز، قصه هایی ناگفته از روزگار کهن را در خود نهفته دارد؛ قصه هایی از شکوه و عظمت، از ایثار و ایمان.
اینجا هر کاشی و هر کتیبه، نجوایی است از اعماق تاریخ؛ گویی هر خط و هر رنگ، شعری می سراید و هر گام در آن سفری است به قلب عرفان و عشق.
مسجد کبود تبریز که به دلیل رنگ کاشی های لاجوردی و فیروزه ای اش، به" فیروزه اسلام " نیز شهرت دارد. از مهم ترین آثار تاریخی آذرربایجان و از شاهکارهای معماری دوره قراقویونلوها است. این مسجد در قرن نهم هجری قمری به دستور جهانشاه قراقویونلو و به همت دخترش، صالحه خاتون ساخته شد.
ویژگیهای معماری و تزئیات
مسجد کبود با معماری بی نظیر و تزئینات کاشی کاری خاص خود، نمونه ای برجسته از هنر اسلامی و ایرانی است. برخی از ویژگی های شاخص آن عبارتند از:
کاشی کاریها:
کاشیهای فیروزهای، لاجوردی و طرحهای ظریف اسلیمی و گیاهی از جمله زیباییهای این مسجد هستند. در این کاشی کاری ها از تکنیک" معرق" استفاده شده که به ظرافت خاص در طراحی و اجرا نیاز دارد.
کتیبهها:
در بخش های مختلف مسجد کتیبههایی با خط کوفی و ثلث به چشم می خورد. کتیبه ها شامل آیات قرآن، احادیث و عبارات مذهبی هستند که به دقت و با زیبایی خاص حکاکی شده اند.
گنبد و شبستان مسجد کبود :
گنبد مسجد کبود با کاشی های آبی و نقش های گیاهی پوشیده شده بود، یکی از مهم ترین بخش های آن است. با زلزله در سال 1193 شمسی، این گنبد فرو ریخت و اکنون بخشی از آن بازسازی شده است. شبستان بزرگ مسجد نیز فضای وسیع و باشکوهی برای نمازگزاران فراهم می کرد.
بخشهای دیگر مسجد کبود:
مسجد دارای سردر، منارهها، شبستان های بزرگ، و طاق هایی با تزیینات زیبا است.
درب های چوبی نفیس مسجد نیز با هنر کنده کاری آذین شده بودند.
آسیبها و بازسازیها: مسجد کبود نمادی از معماری و هنر ایرانی_اسلامی دوره قراقویونلوها است و به عنوان یکی از بناهای برجسته آذربایجان، اهمیت فرهنگی و هنری بالایی دارد.
این مسجد همچنین در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است و مقصدی جذاب برای گردشگران و علاقه مندان به تاریخ و هنر است.
ساعت بازدید و موقعیت مکانی مسجد کبود:
آدرس: تبریز، خیابان امام خمینی، نزدیک میدان ساعت
ساعت بازدید: معمولا از 9 صبح تا 5 عصر، اما بهتر است قبل از مراجعه از وضعیت باز بودن آن اطمینان حاصل کنید.
عمارت تاریخی فرهنگ قاجار تبریز
خانه موزه قاجار تبریز، یکی از جاذبههای فرهنگی و تاریخی تبریز، در محل تاریخی ششگلان واقع شده و از دوره قاجار به یادگار مانده است.
این خانه، که متعلق به یکی از رجال دوره قاجار به نام امیر نظام کروسی بوده، در اواسط قرن سیزدهم هجری ساخته شده و به عنوان نمونه ای از معماری و هنر قاجار به شمار می رود.
معماری و طراحی خانه
خانه موزه قاجار در زمینی به مساحت حدود 1200 متر مربع ساخته شده و دارای بخش های مختلفی است که به زیبایی و با استفاده از عناصر معماری قاجاری آراسته شده اند.
تبدیل به موزه
خانه امیر نظام گروسی در اوایل دهه 1380 شمسی به موزه قاجار تبدیل شد.
در این موزه، اشیای تاریخی و فرهنگی متنوعی از دوره قاجار به نمایش گذاشته شده است که شامل مجموعه ای از اسلحه، ظروف، سکه، پوشاک، ابزار موسیقی و اسناد تاریخی دوره قاجار هستند.
این آثار گوشه ای از زندگی اجتماعی، فرهنگی و هنری مردم و درباریان دوره قاجار را به تصویر می کشد.
ساعت بازدید و آدرس
آدرس: تبریز، محله ششگلان، جنب بیمارستان کودکان
ساعت بازدید: از 9 صبح تا 5 عصر بهتر است بیش از بازدید ساعت کاری را بررسی کنید.
آرامگاه جاودان شاعران تبریز
مقبره الشعرا، آرامگاهی افسانه ای در قلب تبریز، جایی که نسیم ها نجوا گر شعر و روح اندیشه اند. اینجا تاریخ ادب به هم گره خورده اند، سرزمینی که خاک آن آکنده از عطر کلام شاعرانی است که هر کدام همچون ستاره ای در آسمان فرهنگ ایران درخشیدهاند.
ساختمان مقبره الشعرا با معماری با شکوه و ستون های سر به فلک کشیده اش، گویی قافیه های بی پایانی را در قلب آسمان مینگارد. هر گامی که در میان سنگ های سرد آن می نهی، نجوای لطیف شاعران را می شنوی از خاقانی و شهریار گرفته تا قطران تبریزی و اسدی طوسی که هر کدام از این ستارگان ادب، آثار جاودان به فرهنگ ایران زمین بخشیده اند.
اینجا ماوای غزل ها و قصیده ها و منزلگه هزاران مصرع و بیت است که در گذر زمان به شعر و حکمت جان بخشیده اند. مقبره الشعرا نه تنها بنایی یاد بود، بلکه نگینی بی بدیل در ادبیات ایران است.
این آرامگاه ابدی، قصه های ناگفته و رازهای نهفته در دل شاعران را در خود نگه داشته و هر نسیمی که از میان آن می گذرد گویی حامل قصه هایی است از زمان های دور، از عشق و دلتنگی و غرور.
میراث جاودان فرهنگ تبریز
بازار تبریز قلب تپنده ای است که در هر آجر و طاق آن تاریخ و فرهنگ ایران زمزمه می شود اینجا سرزمین داستان ها و نجوای کهن مردمانی است که از دل تاریخ تا امرروز رد پای خود را در مسیر سنگفرش های بازار به جای گذاشته اند.
بازار تبریز از دل تاریخ و فرهنگ کهن ایران سر بر آورده و همچون نگین در قلب شهر تبریز می درخشد. این بازار با شکوه، نه تنها یک مرکز تجاری مامنی برای هنرهای سنتی و اصالت های دیرین ایرانی است که در کوچه پس کوچه های طاق دار و حجره های متنوع آن جریان دارد.
با گام نهادن در این بازار پر پیچ و خم، بوی عطرآگین ادویه ها و گیاهان معطر، همراه با همهمه ی شور انگیز خریداران و فروشندگان، هر ذهنی را به عمق تاریخ و فرهنگ ایران زمین می برد.
سقف های بلند و گنبد های رفیع آن با آجرهایی که سال هاست قصه گوی روزگارانی هستند که اینجا مملو از تجار، عالمانم و صنعت گرانی بوده که هنر و عشق خود را در کالای دست سازشان به نمایش گذاشته اند.
بازار تبریز به حق نماینده تاریخ و فرهنگ غنی آذربایجان و ایران است؛ مکانی که گویی از صفحات کتاب های کهن سر بر آورده و در گذر از زمان، هویت اصالت خود را به تمام معنا حفظ کرده است.
این بازار جهانی پر از چهارسو ها، تیمچه ها، دالان ها و سراهایی است که هر کدام داستانی متفاوت از زندگی مردم این خطه دارند از تیمچه های مظفری گرفته که مهد فرش های نفیس و دست بافت های هنرمندانه است، تا سراهای کوچک و بزرگ که تجلی گاه صنایع دستی و سوغات این دیارند.
دریاچه زیبای ائل گلی تبریز
ائل گلی یا شاه گلی یکی از زیبا ترین و مشهور ترین جاذبه های گردشگری شهر تبریز در شمال غرب ایران است. این مکان که قدمتی چند صد ساله دارد، به دلیل ترکیب زیبای معماری ایرانی و طبیعت چشگیر، یکی از مهم ترین مکان های گردشگری تبریز به شمار می آید.
ائل گلی در دوران سلسله آق قویونلوها یا قراقوینلوها ساخته شده و در دوران صفویه گسترش یافت. به ویژه در دوران قاجار و پهلوی، توجه به این مجموعه افزایش یافت و بازسازی هایی برای حفظ زیبایی واستفادهه عمومی از آن انجام شد.
نام ائل گلی به معنی " استخر مردم" است و نشان دهنده محبویت این مکان میان مردم محلی و گردشگران است.
ائل گلی در جنوب شرق تبریز قرار دارد و از نظر موقعیت مکانی به راحتی از طریق وسایل نقلیه عمومی و خودروی شخصی قابل دسترس است. همچنین، این منطقه دارای پارکینگ های مناسب برای بازدید کنندگان است.
امکانات تفریحی دریاچه ائل گلی تبریز :
ائل گلی به خوبی برای استفاده گردشگران تجهیز شده است. امکاناتی چون:
رستوران و کافه ها: در عمارت مرکزی و اطراف باغ رستوران ها و کافه هایی با غذاهای محلی و ایرانی فعالیت می کنند.
قایق سواری: قایق های تفریحی روی دریاچه در دسترسی هستند و گردشگران می توانند از تجربه قایق سواری در این محیط زیبا لذت ببرند.
نگین راز آلود سنگها در دل ارس
کلیسا سنت استپانوس در دوره صفویه ( قرن نهم میلادی) ساخته شده و به نام سنت استپانوس یکی از اولین شهدای مسیحیت، نام گذاری شده است.
برخی از پژوهشگران بر این باورند که بنای اولیه کلیسا در زمان ساسانیان ساخته شده است. به دلیل اهمیت مذهبی و تاریخی این کلیسا در سال 2008 در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است.
موقعیت جغرافیایی
کلیسا سنت استپانوس، در منطقه ای کوهستانی و سرسبز در نزدیکی رود ارس و روستای دره شام قرار دارد.
گفته می شود این کلیسا در قرن نهم میلادی ساخته شده و بعدها در زمان صفویان مورد بازسازی و مرمت قرار گرفته است. به دلیل موقعیت جغرافیایی و معماری زیبای این کلیسا یکی از مراکز مهم مذهبی و گردشگری محسوب می شود.
معماری کلیسا سنت استپانوس تبریز
معماری کلیسا سنت استپانوس بسیار منحصر به فرد است و از سبک معماری ارمنی و ایرانی بهره می برد. این کلیسا دارای پلان صلیبی شکل و گنبدی زیباست.
از نظر هنری، شامل نقوش برجسته ای است که داستان هایی از کتاب مقدس و وقایع تاریخی مسیحیت را به تصویر می کشد.
برج ناقوس کلیسا نیز از دیگر بخش های برجسته آن است که با معماری خاص و تزیینات زیبا جلب توجه میکند.
نکات بازدید:
به دلیل موقعیت کوهستانی و فاصله نسبی از تبریز، بازدید از کلیسا ممکن است نیاز به هماهنگی های لازم برای دسترسی داشته باشد. بهترین زمان برای بازدید از کلیسا، فصول بهار و تابستان است، زیرا شرایط آب و هوایی مساعدتر است.
کلیسا سنت استپانوس نه تنها به عنوان یک مکان مذهبی بلکه به عنوان نمادی از تاریخ، هنر و همزیستی مسالمت آمیز فرهنگی شناخته می شود و بازدید از آن تجربه ای فراموش نشدنی برای گردشگران خواهد بود.
رود ارس؛ مرز طبیعت و تاریخ
رود ارس یکی از رود های مهم و تاریخی ایران است که در شمال غرب کشور جریان دارد و در مرز ایران با کشور های آذربایجان، ارمنستان و بخشی از ترکیه قرار دارد.
این رود از کوههای بینگول در ترکیه سرچشمه می گیرد و پس از طی مسیری طولانی در کشور های مختلف به رود کورا در جمهوری آذربایجان می پیوندد و در نهایت به دریای خزر می ریزد.
مشخصات جغرافیایی رود ارس
طول رود ارس حدود 1072 کیلومتر است که بخش از آن در مرزهای ایران جاری است.این رودخانه از مناطق کوهستانی، دره ها و دشت ها عبور می کند و در طول مسیر خود، مناظر طبیعی زیبایی را به وجود آورده است.
بخش عمده ای از مسیر رود در مرز ایران و جمهوری آذربایجان قرار دارد و در مناطق مختلفی مانند جلفا، خداآفرین و مغان از آن استفادهای کشاورزی و صنعتی می شود.
اهمیت تاریخی رود ارس
رود ارس از دوران باستان به عنوان یک مرز طبیعی شناخته می شده و در فرهنگ ها و اسطوره های مختلقف نیز نقش داشته است. این رود در گذشته بخشی از مرزهای امپراتوری ایران و روم بوده و در دوارن های مختلف به عنوان مرزی طبیعی میان حکومت ها و کشورها عمل کرده است.
در ادبیات ایران، رود ارس نمادی از مرز شمال غربی کشور بوده و در آثار شاعرانی مانند نظامی گنجوی و دیگر نویسندگان قدیم از آن یاد شده است.
پلها و سازههای مهم
بر روی رود ارس چندین پل تاریخی و مدرن ساخته شده است که از جمله مهم ترین آن ها می توان به پل جلفا و پل خداآفرین اشاره کرد.
این پل ها در طول تاریخ نقش مهمی در ارتباطات تجاری و فرهنگی منطقه ایفا کرده اند. پل خدا آفرین از دوران صوفیه و پل جلفا از دوران قاجار باقی مانده است و به عنوان آثار تاریخی و معماری ارزشمندی شناخته میشوند.
شگفتی خانههای صخرهای
روستای کندوان یکی از روستاهای تاریخی و بی نظیر ایران است که به دلیل خانه های سنگی و صخرهایاش شهرت جهانی دارد.
این روستا در استان آذربایجان شرقی، در نزدیکی شهر اسکو و حدود 50 کیلومتری جنوب غربی تبریز قرار گرفته است. خانه های این روستا در دل صخره ها کنده شده اند و به شکل کندهای زنبور عسل هستند به همین دلیل به کندوان شهرت دارد.
تاریخچه و پیشینه
خانه های صخرهای کندوان در واقع حفره هایی هستند که به شکل طبیعی و در طی سالیان طولانی توسط فرسایش آتشفشانی و شرایط جی در صخره ها ایجاد شده اند .
قدمت روستای کندوان به حدود 700 سال پیش باز می گردد و برخی تاریخ نگاران آن را مربوط به دوران سلجوقیان می دانند. اما عدهای دیگر بر این باورند که شکل گیری روستا به دوران قبل از اسلام باز می گردد.
روستای کندوان در سال 1975 میلادی در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید و در تلاش است تا به عنوان میراث جهانی یونسکو به ثبت برسد.
اقامت در کندوان
برای اقامت در کندوان علاوه بر خانههای صخرهای و سنتی، هتل صخرهای " لاله کندوان" نیز وجود دارد که امکانات اقامتی مدرن را در دل طبیعت و معماری بومی ارائه میدهد. این هتل در دل صخرهها ساخته شده و تجربهای منحصر به فردی برای گردشگران فراهم می کند.
کلام آخر
سفر به تبریز، جلفا، کندوان با قطار یکی از جذابترین و راحتترین مسیرهای گردشگری شمال غرب ایران است که فرصتی برای تجربه فرهنگ غنی، طبیعت بکر و جاذبههای تاریخی این منطقه را فراهم میآورد.
این مسیر را میتوانید با یک تور گروهی و به همراه خدمات کامل از طریق آژانس مسافرتی مهرگل سیر انجام دهید.
برای رزرو این تور و بهرهمندی از خدمات ویژه میتوانید با آژانس گردشگری مهر گل سیر تماس بگیرید، یا به صفحه این تور مراجعه کنید و سفر خود را ثبت کنید.
این سفر با برنامهریزی حرفهای و پشتیبانی کامل راهنمایان، فرصتی عالی برای تجربه فرهنگ آذربایجان و طبیعت زیبای این منطقه خواهد بود.