غار دوشه یکی از مهم‌ترین و کهن‌ترین غارهای تاریخی ایران است که در استان لرستان و در نزدیکی روستای کرشوراب قرار دارد. این غار با قدمتی بیش از ۸ هزار سال، به واسطه نقاشی‌ها و کتیبه‌های منحصر‌به‌فردش شناخته می‌شود. اهمیت غار دوشه تنها به جنبه طبیعی آن محدود نمی‌شود، بلکه آثار هنری و باستانی موجود در آن، روایت‌گر بخشی از زندگی و باورهای انسان‌های نخستین است. در این مقاله به معرفی، تاریخچه و ویژگی‌های این غار می‌پردازیم.
غار دوشه لرستان کجاست؟
غار دوشه یکی از جاذبه‌های باستانی و ارزشمند استان لرستان است که در دل روستای کرشوراب، در منطقه چگنی شهرستان خرم‌آباد قرار دارد. این غار تاریخی با نقاشی‌ها و کتیبه‌های کهن خود، گویای تمدن و فرهنگ مردمان باستانی این منطقه است. آثار به‌جای‌مانده بر دیواره‌های آن، صحنه‌هایی از زندگی روزمره، شکار و آیین‌های مذهبی را به نمایش می‌گذارند که توجه پژوهشگران و علاقه‌مندان به تاریخ و باستان‌شناسی را به خود جلب کرده است. غار دوشه از جمله مکان‌هایی‌ست که تاریخ را با چشم می‌توان دید و لمس کرد.
تاریخچه غار دوشه لرستان
غار دوشه یکی از آثار باستانی بی‌نظیر در لرستان است که قدمتی بیش از هشت هزار سال دارد و در دل کوه‌های سرسرخن پنهان شده است. این غار آهکی که بر اثر فرسایش طبیعی شکل گرفته، در نزدیکی روستای کرشوراب از توابع شهرستان چگنی واقع شده و دارای دهانه‌ای با ارتفاع حدود ۳.۷ متر و طولی نزدیک به ۷۰ متر است. در داخل این غار، نقوشی باستانی به چشم می‌خورد که به باور باستان‌شناسان، بازتاب‌دهنده اعتقادات، آیین‌ها و صحنه‌هایی از زندگی انسان‌های دوران نوسنگی هستند. غار دوشه امروزه به عنوان یکی از میراث ملی ایران شناخته می‌شود.
پس از برداشت خاک و سنگ‌های کف غار، بیش از ۱۱۰ نقش و نگار از دل تاریکی بیرون آمدند که برخی به رنگ قرمز اخرایی و برخی با رنگ سیاه ترسیم شده‌اند. این نقاشی‌ها که صحنه‌هایی از شکار، حیوانات، چهره انسان‌ها و جنگ را به تصویر می‌کشند، قدمتی بیش از ۴۵۰۰ سال پیش از میلاد دارند. تکنیک ترسیم نیم‌رخ حیوانات و تمام‌رخ انسان‌ها در این نقوش، سبکی است که بعدها نیز در نگارگری ایران تداوم یافت. در کنار این نقاشی‌ها، اشیایی چون استخوان‌های انسانی، حیوانی، سفال‌های شکسته و ابزارهایی چون سنگ چخماق نیز کشف شده است که همگی نشان‌دهنده اهمیت فرهنگی و تاریخی بالای این غار هستند.
ویژگی های غار دوشه
غار دوشه با ساختار آهکی و موقعیت طبیعی منحصربه‌فرد، از نظر فیزیکی نیز ویژگی‌های قابل توجهی دارد. این غار با دهانه‌ای حدود ۶ متر عرض، ۳.۷ متر ارتفاع و طول تقریبی ۷۰ متر، در دل کوه‌های سرسرخن لرستان جای گرفته و فضایی دایره‌ای شکل درون خود دارد. دیواره‌های داخلی غار با فرورفتگی‌ها و برجستگی‌های طبیعی همراه است که پیش‌آمدگی‌های صخره‌ای سبب ایجاد فرم خاص آن شده‌اند. این ویژگی‌ها نه تنها زیبایی بصری غار را دوچندان کرده‌اند، بلکه بستر مناسبی برای حفظ نقوش و آثار باستانی فراهم آورده‌اند.
مهم‌ترین شاخصه غار دوشه، مجموعه‌ای از حدود ۱۱۰ نقاشی باستانی است که به رنگ‌های مشکی و اخرایی روی دیوارهای سنگی ترسیم شده‌اند. این نقوش شامل صحنه‌هایی از شکار، مبارزه، حیواناتی مانند اسب و بز، و چهره‌های انسانی هستند. تکنیک ترسیم نیم‌رخ حیوانات و تمام‌رخ انسان‌ها از شیوه‌هایی است که بعدها نیز در هنر نگارگری ایران ادامه یافت. در دل غار همچنین ابزارهایی چون سنگ چخماق، استخوان‌های انسانی و حیوانی و سفال‌های شکسته یافت شده که نشان از سکونت و فعالیت‌های انسانی در اعماق تاریخ دارد.
دسترسی به غار دوشه لرستان
برای دسترسی به غار دوشه باید راهی استان لرستان، شهرستان خرم‌آباد و بخش چگنی شوید و از آنجا به روستای کرشوراب بروید. این غار تاریخی در جنوب دهکده‌ای به نام «کافر و مسلمان» و در دل کوه‌های غربی تنگه دوشه واقع شده است. برای رسیدن به دهانه غار، گردشگران باید مسیر نسبتاً سخت‌گذر کوهستانی را از سمت غرب تنگه طی کرده و خود را به ارتفاعات برسانند. موقعیت مرتفع و پنهان غار، آن را به مکانی خاص و کمتر دسترسی‌پذیر تبدیل کرده که بازدید از آن نیازمند آمادگی جسمانی مناسب است.
کلام آخر
غار دوشه لرستان تنها یک پناهگاه طبیعی نیست، بلکه دریچه‌ای است به اعماق تاریخ و ذهن انسان‌های هزاران سال پیش. نقوش، کتیبه‌ها و آثار برجای‌مانده در این غار، نشان‌دهنده باورها، مهارت‌ها و زندگی مردمانی است که با ابزارهای ابتدایی، اثری ماندگار خلق کردند. بازدید از این غار، فرصتی بی‌نظیر برای لمس تاریخ و آشنایی با ریشه‌های فرهنگی ایران است؛ گنجینه‌ای که باید با دقت و احترام از آن محافظت کرد.
