زنجان، مرکز استان زنجان در شمال غربی ایران، با تاریخچه‌ای غنی و فرهنگی پرآوازه، یکی از شهرهای مهم و دیدنی ایران است. این شهر در دره‌ا‌ی زیبا و میان کوه‌های سرسبز واقع شده و از طبیعتی بکر و مناظری دل‌انگیز برخوردار است.
تاریخچه
زنجان در زمان‌های قدیم به نام (زنگان) شناخته می‌شد و تاریخچه‌ای باستانی دارد. این شهر در دوران‌های مختلف تاریخی، از جمله دوران ساسانیان و ایلخانیان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بوده است.
آثار باستانی و تاریخی متعدد از جمله گنبد سلطانیه که بزرگترین گنبد آجری جهان است، گواهی برعظمت و شکوه گذشته این شهر است.
زنجان با طبیعت زیبا و آب و هوای معتدل خود، مقصدی دل‌نشین برای گردشگران است. مناطق کوهستانی، دره ها و رودخانه‌های این شهر، فرصت‌های بسیاری برای علاقه‌مندان به طبیعت گردی و کوهنوردی فراههم میکند.
دریاچه پری، پارک جنگلی ارم و آبشارهای متعددی که در اطراف این شهر قرار دارند، از جمله جاذبه‌های طبیعی زنجان هستند.
شهر زنجان از شرق به طارم، از جنوب به ایجرود و سلطانیه، از غرب به ماهنشان و از شمال به آذربایجان شرقی همسایه است. در این شهر معادن معدنی فلز و غیر فلزی مختلفی وجود دارد و به همین خاطر استان زنجان یکی از استان‌های غنی کشور به حساب می‌آید.
قومیت‌های مختلفی در این شهر باستانی زندگی می‌کردند، از جمله میتوان به اقوام ترک، گرجی، آریایی و ایل خمسه اشاره کرد. زبان شهر زنجان ترکی و لهجه آنها زنجانی نیز می باشد.
صنایع دستی و هنرهای سنتی
زنجان به واسطه صنایع دستی متنوع و هنرهای سنتی‌اش شهرت دارد. چاقو سازی، ملیله کاری، مسگری و قالیبافی از جمله صنایع دستی معروف این شهر هستند. بازارهای زنجان مملو از کارگاههای هنری است که محصولات زیبای دست ساز را به نمایش می‌گذارند.
غذاهای محلی زنجان
زنجان دارای غذاهای سنتی و متنوعی است که طعم و مزه‌ای خاص دارند. از جمله این غذاها می توان به آش ترش
خورش زرشک و دیزی سنگی اشاره کرد که هر یک با ترکیباتِ محلی و شیوه‌های پخت خاص خود، تجربه‌ای لذت بخشی برای هر ذائقه ای به ارمغان می آوردند.
آیا میتوان با قطار به زنجان سفر کرد؟
امروزه دسترسی‌های زیادی به شهر زنجان وجود دارد، که یکی از محبوب‌ترین آنها برای سفر به زنجان و بازگشت از آن خطوط ریلی قطار می‌باشد، علاوه بر آن ایستگاه‌های بین راهی مختلفی نیز در مسیر قرار دارد.
قطار نیز یکی از امن ترین و راحت ترین وسایل نقلیه برای سفرهای طولانی است. واگن‌های مجهز و خدمات خوب در قطارها باعث می‌شود مسافران سفر راحتی داشته باشند.
مسیرهای قطار به زنجان نیز از مناظر طبیعی زیادی عبور می کند که می تواند لذت سفر را دوچندان کند، همچنان دیدن طبیعت بکر و کوهستانی از پنجره‌های قطار تجربه‌ای بی‌نظیر است.
مسیرهای اصلی
قطارهای مختلفی از شهرهای بزرگ ایران به زنجان حرکت می کنند، برخی از مسیرهای اصلی عبارتند از:
تهران به زنجان: یکی از پر تردد ترین مسیرها است که قطارهای متعددی در این مسیر فعالیت میکند، مدت زمان این سفر تقریبا 4 تا 5 ساعت است.
تبریز به زنجان: این مسیر نیز یکی از مسیرهای پر تردد است که حدود 4 ساعت طول می‌کشد.
مشهد به زنجان: این مسیر طولانی تر است و سفر با قطار از مشهد به زنجان حدود 15 تا 16 ساعت زمان می‌برد.
آثار تاریخی زنجان
گنبد سلطانیه
گنبد سلطانیه، واقع در شهر سلطانیه در استان زنجان، یکی از شاهکارهای معماری ایرانی و اسلامی است. این گنبد بزرگترین گنبد آجری و سومین گنبد بزرگ تاریخی پس از کلیسا سانتا ماریا دل فیور در فلورانس و ایا صوفیه در استانبول است.
گنبد سلطانیه در سال 1302 میلادی به دستور اولجایتو، هشتمین ایلخان مغول، ساخته شد و یکی از مهم ترین آثار دوره ایلخانیان به شمار می رود. این بنا بعد از مرگ او نیز به عنوان مسجد و مکانی مقدس مورد استفاده قرار گرفت.
گنبد سلطانیه به عنوان یکی از مهم ترین آثار معماری ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است. این بنا نه تنها از نظر معماری دارای اهمیت است، بلکه به عنوان نمادی از تاریخ و فرهنگ غنی ایران نیز شناخته می‌شود.
گنبد سلطانیه همچون نگینی در دل دشت‌های زنجان می‌درخشد، این گنبد عظیم و با عظمت، یادگار دوره ایلخانیان و شاهکار هنرمندان و معماری ایران است. این بنای عظیم با ارتفاعی قریب به پنجاه متر با نمای آجری و کاشی کاری‌های فیروزه‌ای، آسمان زنجان را همچون آسمانی دوم زیبا کرده است.
وقتی از دور دست به سوی این گنید می نگری، عظمت و ابهت آن، شما را مجذوب خود میکند. گویی این گنبد زبان حال معماران و هنرمندانی است که قرن‌ها پیش با عشق و ایمان آجر به آجر این بنا را ساخته‌اند تا نام و هنرشان در تاریخ جاوندانه شود.
گنبد سلطانیه نه تنها نماد هنر و معماری ایرانی–اسلامی است، بلکه یادآور روزگاری است که ایران مرکز علم و دانش، هنر و فرهنگ بود. هر قطعه از این بنا، داستانی از تاریخ و تمدن ایرانی در دل خود دارد و هر بازدید کننده را به سفری در دل تاریخ می‌برد.
نقوش ظریف و چشم نواز کاشی کاری‌ها، خطوط والگوهای هندسی در تزیینات داخلی و هنر بی‌بدیل خوشنویسی که بر دیوارهای این گنبد نقش بسته‌اند. همگی نشان از ذوق و خلاقیت هنرمندانی دارند که این اثر بی همتا را خلق کرده‌اند.
بخش‌های مختلف گنبد سلطانیه
گنبد سلطانیه دارای چند بخش اصلی می باشد که شامل تربت خانه، سردابه، گنبد خانه، مناره‌های گنبد، ایوان گنبد سلطانیه است.
تربت خانه
تربت خانه در ضلع جنوبی بنای گنبد سلطانیه قرار دارد، بخشی که محراب و مجموعه‌ها را در برمی گیرد. کاشی‌های طلایی رنگ، منقوش و هشت گوش تربت خانه از لحاظ معماری بسیار ارزشمند و شگفت انگیز است.
به گفته برخی محققان بین تربت خانه و محوطه درب بزرگی از جنس طلا وجود داشته که به احتمال زیاد از بین رفته یا ربوده شده است.
سردابه
سردابه یکی از فضاهای جانبی گنبد سلطاینه می‌باشد که در ضلع جنوبی زیر تربت خانه قرار دارد و محل دفن پادشاهان و صاحبان مقام در آن دوره بوده است و دسترسی آن از طریق ایوان جنوبی تربت خانه میسراست.
در زمان ورود به این بخش هر فردی باید کمی سرخود را خم کند و این به معنای احترام ورود همگان در بدو ورود است.
گنبد خانه
گنبد سلطانیه اولین گنبد دو پوسته آجری در جهان می باشد که اهمیت بسیاری از لحاظ تاریخی و معماری دارد.
دو جداره بودن این گنبد باعث شده تا در برابر زلزله مقاوم باشد، نکته ای هوشمندانه که در طراحی این بنا وجود دارد قوس این گنبد است که بسیار تند و کشیده است و از لحاظ دهانه و ارتفاع و ساختار قابل مقایسه با هیچ بنایی در ایران نیست.
در نمای بیرون هشت مناره دربالای این بنا وجود دارد که همه آنها به غیر از یک مناره در شمال شرقی و نیمی از مناره های شمال غربی فرو ریخته است که متاسفانه مناره‌های محدودی هنوز پابرجاست.
مناره های گنبد سلطانیه تو خالی و درون آن پلکان های چرخشی تعبیه شده است، که از بام تا سقف ایوان‌های طبقه سوم و تا نوک مناره امتداد دارد. در گذشته روی هر یک از مناره‌ها موذنی حضور داشت، که در حال حاظر اثری از آنها نیست.
ایوان گنبد سلطانیه
110 پله مارپیچی گنبد سلطانیه مستقیما به ایوان‌ها و مناره ها راه دارند برای رسیدن به این مناره‌ها باید مستقیم از این پله عبور کنید
فلسفه ساختن این راهروها این بوده که علاوه بر سبک و سیاق و قابلیت ضد زلزله، محیطی برای دسترسی به ایوان‌های طبقه دوم و سوم ایجاد کرده.
موزه مردم شناسی، موزه رختشویخانه زنجان
موزه مردم شناسی زنجان، که در ساختمان تاریخی رختشویخانه واقع شده، یکی از جذاب‌ترین و مهم ترین جاذبه‌های فرهنگی این شهر است. این موزه در خیابان سعدی زنجان قرار دارد و به صورت ویژه‌ای فرهنگ، هنر و زندگی مردم این منطقه را به نمایش می گذارد.
ساختمان رختشویخانه در دوره قاجار به دستور علی اکبر توفیقی، شهردار وقت زنجان، ساخته شده است. این بنا در سال 1345 به بهره‌برداری رسید.
معماری این بنا ترکیبی از معماری سنتی و قاجار است و با داشتن فضاهای بزرگ و سقف‌های بلند، محیطی مناسب برای فعالیت‌های مختلف اجتماعی فراهم می‌کرد.
این بنا که زمانی ماُمن و پناهگاهی برای زنان زحمتکش بود، امروز به موزه‌ای مبدل شده تا داستان‌هایی را از زندگی و فرهنگ مردم این دیار به گوش جان بازدید کنندگان برساند.
موزه مردم شناسی زنجان، همچون صندوقچه‌ای گران بها، پر از خاطرات و میراث فرهنگی است. هر گوش از این موزه، گویی راوی قصه‌هایی است که از نسلی به نسل دیگر منتقل شده‌اند.
در اینجا میتوان ردپای روزگاری را دید که مردم زنجان باتلاش و سخت کوشی، زندگی خود را می ساختند وبا فرهنگ و هنر خود، جهان را زیبا تر می‌کردند.
بخش های موزه
موزه مردم شناسی زنجان دارای بخش‌های متنوعی است که هر کدام به نمایش جنبه‌های مختلف زندگی و فرهنگ مردم زنجان می‌پردازند:
بخش صنایع دستی: در این بخش نمونه‌هایی از صنایع دستی محلی مانند چاقو سازی، مسگری، قالیبافی و ملیله کاری به نمایش گذاشته شده است. در بخش صنایع دستی می توان ظرافت و دقت دستان هنرمندان زنجانی را در چاقوها و ملیله کاری‌های نفیس مشاهده کرد. هر یک از این آثار، با عشق و هنر خلق شده و روایتگر داستان‌های ناگفته ای از هنر و خلاقیت مردمان این دیار است.
بخش پوشاک: انواع لباس‌های محلی و سنتی مردان و زنان به همراه زیورآلات و پوشاکی که در مراسم‌ها و جشن‌ها استفاده می‌شد، در این بخش قرار دارد.
رختشویخانه
با گذر از سرایداری و حیاط مجموعه به موزه رختشویخانه می‌رسید، که در آن مجسمه‌هایی از زنان و کودکان را مشاهده می‌کنید که در حال نظافت و شستشو هستند و این بخش یکی از پر بازدید ترین بخش موزه تلقی می‌شود.
شاه‌نشین
اتاقی در بالای انبار قرار داشت که در آن مسئول رختشویخانه فعالیت بانوان را نظارت می‌کردند و همچنین بانوانی که در طبقه مرفه شهر بودن در این قسمت حضور داشتند و کار کنیزان خود را بررسی می‌کردند، اما در زمان حال این بخش را به عنوان کارگاه ساخت چارقول استفاده می‌کنند.
امکانات رفاهی رختشویخانه
شربت خانه
شربت خانه رخت شویخانه بخشی از ساختمان تاریخی رخت شویخانه است که به یکی از مکان‌های دیدنی جذاب شهر زنجان تبدیل شده است.
این شربت خانه به عنوان یک فضای فرهنگی و سنتی، محیطی دلپذیر برای بازدید کنندگان فراهم میکند تا ضمن لذت بردن از نوشیدن‌ها و خوراکی‌های محلی، با فرهنگ و تاریخ منطقه نیز آشنا شوند.
بازار زنجان
بازار زنجان یکی از بازارهای سنتی و تاریخی ایران است. این بازار به دلیل معماری زیبا و تاریخی‌اش، یکی از جاذبه‌های گردشگری مهم این شهر به شمار می آید.
بازار زنجان در دوره قاجار ساخته شده و شامل راسته‌ها ، کاروانسراها، حمام‌ها، مسجدها و تیمچه‌های مختلف است.
راسته‌ها
بازار زنجان 8 راسته مختلف دارد که شامل راسته زرگرها، بزازها، کفاش ها و سراج‌ها و ... می باشد که 5 مسجد مختلف و دو کاراوانسرا بزرگ در خود جای داده است.
برای ورود به این بازار 56 راه اصلی و فرعی وجود دارد که می‌توانید خرید خود را از بین 940 مغازه انجام دهید، قدم زدن در این راسته‌ها آن قدر زیبا و ارزشمند است که دوست دارید ساعت‌ها در این مکان حضور داشته باشید.
موزه مردان نمکی
در قلب استان زنجان، گنجینه هایی پنهان است که داستان‌هایی هزار ساله را در دل خود جای داده است. موزه مردان نمکی، مکانی که گذر زمان را به تصویر کشیده و رازهایی از گذشته‌های دور ر ابازگو میکند.
در این مکان جادویی، مومیایی‌هایی به نمایش درآمده می پردازند که به واسطه نمک‌های معدنی چهرآباد، از دست تند باد زمان در امان مانده‌اند و همچنان بافته شده‌ها و یادگارهای زندگی خود را حفظ کرده اند.
هر مردی نمکی، سفیری از گذشته است، حکایت‌گری از روزگاری است که انسان‌ها در دل معدن نمک به تلاش و تقلا می‌پرداختند. این پیکرهای باستانی که به طرز شگفت انگیزی بافت‌های بدن، موها و حتی لباس‌هایشان دست نخورده باقی مانده‌اند، گواهی بر قدرت شگرف طبیعت است.
بازدید از این موزه، سفری بعه اعماق تاریخ است؛ سفری که با هر قدم، پرده‌های دیگر از رمز و رازهایی در کنار می‌زند.
در میان سالن‌های آرام و سکوت آمیز موزه، میتوان صدای نفس‌های زندگی گذشته را شنید، صدایی که از میان جواهرات و ابزار‌های فلزی، ازدل پارچه‌ها و کفش‌های کهنه شنیده می‌شود.
این موزه جواهری درخشان دردل زنجان است که با هر بازدید، نقش مهم‌تر از فرهنگ و تاریخ ایران زمین را در دل و جان بازدید کنندگان می‌نشاند.
در این مکان، هر گوشه‌ای ازتاریخ با احترام و دقت به نمایش درآمده تا ارزش‌های نهفته در گذشته و حفظ و پاسداشت آن برای نسل‌های آینده باشد.
پدیده‌های طبیعی شهر زنجان
کوه‌های آلاداغلار
استان زنجان همانند سایر استان‌های دیگر مجموعه‌ای از پدیده‌های طبیعی را در بطن خود جای داده است که تپه‌های آلاداغلار نمونه شگفت انگیزی از پدیده‌های طبیعت است و مانند بسته مداد رنگی جلوه میکند.
کوه‌های آلاداغلار در استان زنجان در شمال غرب ایران واقع شده‌اند و به دلیل رنگ‌های زیبا ومتفاوتشان که به کوه‌های رنگین کمانی نیز مشهورند، توجه بسیاری از گردشگران و طبیعت دوستان را به خود جلب کرده‌اند.
این منطقه در نزدیکی روستا خورخور و جاده ای که به آن منتهی می شود واقع شده است.
رنگ‌های متنوع و زیبای کوه‌ها که از طیف قرمز، زرد، نارنجی و سفید تشکیل شده‌اند، وجود ساختارهای زمین شناسی منحصربه‌فرد که نتیجه رسوبات معدنی و فرآیندهای فرسایشی در طول میلیون‌ها سال هستند.
آلاداغلار این شاهکار طبیعی در دل استان زنجان، همچون نگینی رنگین بر سینه زمین می‌درخشد، جایی که کوه‌ها به جای خاکستری و قهوه‌ای، با رنگ‌های شاد و زنده زینت یافته‌اند. گویی دستان هنرمند طبیعت با قلم مویی جادویی، بوم گسترده‌ای از رنگ و نقش را بر این کوه‌ها نقش زده است.
این کوه‌های افسانه‌ای، در هر طلوع و غروب، پرده‌ای تازه از شگفتی‌های خود به نمایش می‌گذارند، طلوع خورشید برفراز آلاداغلار، انگار نخستین نور روز، هزاران جرقه رنگین را بر قله‌ها و دامنه‌هایش می‌پاشد و غروب که میرسد این رنگ‌ها با نوری نرم به استقبال شبی پر ستاره می‌روند.
برای رسیدن به آلاداغلار، می توان از شهر زنجان به سمت ماهنشان حرکت کرد و از جاده‌های محلی به سمت روستا خورخور رسید.
بهترین زمان برای بازدید از این منطقه، فصل بهار و تابستان است که هوا مطبوع تر و طبیعت سرسبزتر است.
قلعه بهستان ماهنشان
در میان دل طبیعت بکر و دست نخورده‌ی استان زنجان، قلعه استوار و با صلابت به نام" قلعه بهستان " در شهرستان ماهنشان، همچون نگینی درخشنده بر فراز کوه ها خود نمایی می کند.
این قلعه که به دوران ساسانیان باز میگردد، روایتگر هزاران داستان نانگفته از تاریخ کهن ایران زمین است.
قلعه بهستان، با اتاق‌ها و دالان‌های تراشیده در دل صخره‌های سخت، به مانند قلعه ای افسانه‌ای از دل اسطوره‌ها سربرآورده است. هر سنگ و صخره آن، حکایتی از روزگارانی دور دارد که در گوش بازدید کنندگان نجوا میکند.
گویا نجوای تاریخ و قصه‌هایی از گذشتگان است که هنوز در گوشه و کنار این قلعه بازتاب می‌یابد.
تاریخچه قلعه بهستان ماهنشان
مادها از طریق رودخانه قزل اوزن وارد فلات ایران شدند و در روستاهایی مانند ماد آباد در 15 کیلومتری ماهنشان استقرار یافتند. وجود قلعه‌های دفاعی مانند بهستان ماهنشان معماری زیبا و هنرمندانه این اقوام را به نمایش گذاشته است.
به گفته برخی کارشناسان قدمت این بنا به دوره ساسانیان و تعدادی دیگر هم معتقدند به دوره هخامشیان میرسد.
استفاده ازاین قلعه در گام اول به عنوان مرکز سیاسی و اداری منطقه و در گام دوم محل استقرار حاکم منطقه بوده است، به نظر میرسد وجود قلعه به خاطر شرایط خاص آن زمان حاکمان با نیت برخورداری از مکانی مستحکم و تدافعی اقدام به ساخت آن نموده‌اند.
آبشار شارشار
آبشار شارشار یکی از جاذبه‌های طبیعی و دیدنی استان زنجان است که به دلیل زیبایی و طراوات محیط اطرافش، توجه گردشگران بسیاری را به خود جلب کرده است. این آبشار در نزدیکی شهر زنجان قرار داد ویکی از مناطق محبوب برای طبیعت گردی و پیک‌نیک محسوب می‌شود.
آبشار شارشار در فاصله حدود 8 کیلومتری از شهرزنجان واقع شده است. برای رسیدن به این آبشار ابتدا باید به جاده بیجار رفته و سپس از طریق یک مسیر فرعی به سمت آبشار امکان پذیر است و مسیر منتهی به آن نیز دارای چشم اندازهای زیبای طبیعی است.
کلام آخر
اگر تا به اینجای مطلب رسیده‌اید و قصد سفر با قطار به استان زنجان را دارید، می‌توانید با مراجعه به سایت مهرگل سیر از تمام اطلاعات سفر برخوردار شوید. "ثبت نام تور یک روزه زنجان با قطار"
مهرگل سیر از آنجایی که سفر با قطار به استان زنجان را با مجرب ترین راهنمایان رسمی از میراث فرهنگی و خدماتی شایسته برای شما فراهم کرده است، شرایط سفری ایده آل را برای دوستداران گردشگر خلق میکند.
مشاهده تور های یک روزه مهر گل سیر
